Aan de oostzijde, in de as van het hoofdpad, ligt het graf van Joh.Jac. Cramers, geboren te Grevenbicht op 09-10-1906; gesneuveld te Duinkerken op 24-05-1940, aldaar begraven onder zijn doopnaam Johannes J. Cramers en in 1950 met groot militair vertoon herbegraven in Papenhoven.
Jacques Cramers uit Grevenbicht (Limburg) was dienstplichtig soldaat bij de Koninklijke Landmacht: Staf Westfront Vesting Holland. Hij kwam na het bombardement op de SS Pavon ernstig gewond aan wal en stierf op 24 mei in een ziekenhuis in Duinkerken, waar hij ook werd begraven.
Jacques was jarenlang vermist, totdat de link werd gelegd met zijn roepnaam/tweede doopnaam. Na diverse omzwervingen kwam hij samen met andere Nederlandse soldaten in Duinkerken terecht. Zijn familie vraagt zich nog steeds af hoe hij, als enige van zijn eenheid in Duinkerken en op de Pavon terecht is gekomen.
Op 27-08-1947 meldt het Limburgs Dagblad:
"dat zeer waarschijnlijk binnenkort het stoffelijk overschot van Jacques Cramers vanuit Frankrijk naar Grevenbicht (zal) worden teruggebracht. Jacques Cramers is in Mei 1940 tijdens het vervullen van zijn militaire dienst voor het vaderland in Duinkerken gesneuveld. Hij ligt tot op heden aldaar begraven".
Op 7 februari 1950 is de herbegrafenis een feit.
Het Limburgs Dagblad kondigt een dag eerder aan: "Maandagmiddag zal het stoffelijk overschot in het dorp aankomen. De plechtigheid begint Dinsdagmorgen om 10 uur. Deputaties van ’t Maastrichtse garnizoen en van Staatsmijn Maurits zullen er bij tegenwoordig zijn en heel ’t dorp zal eer brengen aan het stoffelijk overschot van de enige soldaat uit ons midden, die niet terugkwam".
Op 12 mei 1950 is Cramers door het Ministerie van Defensie postuum tot oorlogsheld verklaard, zo meldt Oorlogsmusea.nl.
Oorlogsmonument
Op 30 april 1961 is op het R.K. kerkhof een aan hem gewijd gedenkteken onthuld. Dit “oorlogsmonument” komt tot stand op initiatief van de “Oud strijders” met bijdragen van de gemeenten Grevenbicht en Obbicht & Papenhoven. Het deels kalkstenen monument heeft de vorm een stèle met reliëf van de Nederlandse leeuw, geflankeerd door trapeziumvormige blokken met de jaartallen 1940 en 1945.
Stoomschip SS PAVON
Na de Duitse inval vluchten veel Nederlanders voor het slagveld uit, via België naar Noord-Frankrijk. Op 14 mei 1940 worden de Nederlandse troepen die in België belandden, naar Duinkerken gedirigeerd met als insteek om zoveel mogelijk militairen naar Engeland te evacueren. Het Franse vrachtschip SS Pavon (4128 ton), 120,8 meter lang en 16,2 meter breed, gebouwd in 1930. Aanvankelijk moet een detachement van 1.200 man worden ingescheept op het SS Pavon, met bestemming (naar men denkt) Cherbourg. Generaal Watrin (plaatselijk commandant) wil dat ook de overige aanwezige militairen worden bijgeladen. Na het inschepen van nòg 200 man en onder protest van Commandant Zeeland: van der Stadt en de gezagvoerder wordt het inschepen gestaakt. Aan boord van de Pavon bevinden zich dan 40 bemanningsleden en circa 1.450 Nederlandse militairen.
De uiterst heterogene samenstelling van dit aanzienlijke contingent is in 1940/1941 door militair geschiedkundige onderzoekers nauwkeurig vastgesteld, maar het dossier is door een bombardement in de oorlog verloren gegaan in de Haagse archieven. Uiteindelijk kon men slechts op basis van naoorlogse verslagen en slachtofferlijsten redelijk nauwkeurig vaststellen welke militairen aan boord hadden gezeten.
Rond 22.30 uur op 20 mei 1940, circa een uur na vertrek uit de haven, wordt de SS Pavon door een Duitse bommenwerper, vrijwel zeker een Ju-88, aangevallen. De Duitser, zelf onzichtbaar voor de bemanning aan boord, duikt vier keer naar het schip, waarbij telkens één bom (waarschijnlijk van 250 kg) wordt afgeworpen. De derde bom is een voltreffer. Midscheeps dringt de bom door tot het middenruim, nabij de commandobrug. De explosie ontzet het dek tussen het midden- en onderruim zodat - naast directe slachtoffers door de detonatie - ook passagiers omkomen doordat zij in het deels lege onderruim vallen. Bovendien raakt een deel van het katoen in brand, waardoor midscheeps een inferno ontstaat. Het leidt tot enorme paniek aan boord van het overvolle schip.
De Courant Nieuws van de Dag (20-08-1940) beschrijft wat er op de Pavon is voorgevallen:
"Het schip vertrok ’s nachts om twaalf uur bij heldere maan – en de gevolgen bleven niet uit. Duitse vliegtuigen vielen het vaartuig aan, een bom kwam in het ruim terecht en een zeker aantal mensen werd gedood of gewond. In allerijl werd het schip bij Calais op het strand gezet. Van een hoogte van omstreeks twintig meter werden de gewonden aan touwen naar beneden gelaten en in hospitalen te Calais ondergebracht".
De doden laat men op het schip achter. Niemand kijkt er verder naar om, de slachtoffers worden niet geïdentificeerd. Later is het schip op last van de Franse autoriteiten met petroleum overgoten en verbrand.
Slachtoffers van de Pavon
De tragedie met de SS Pavon op 20 mei 1940 heeft het leven gekost aan vijftig Nederlandse soldaten. Van hen zijn er 38 niet geborgen of geïdentificeerd. Dat betekent dat er ‘slechts’ twaalf slachtoffers een herkenbare ‘laatste rustplaats’ hebben gevonden. Daar kunnen ze worden herdacht, al was het alleen maar op de vierde mei.
Onder de vijftig gesneuvelden of vermisten bevonden zich vier officieren, een vaandrig, twee beroepsofficieren, zes dienstplichtige of vrijwillige onderofficieren en 37 minderen. De namen van de mannen die niet konden worden geïdentificeerd of die een zeemansgraf hebben gevonden worden vermeld op het monument op de Grebbeberg voor gesneuvelde militairen uit mei 1940 zonder bekend graf. De overige twaalf militairen werden wel geborgen en geïdentificeerd of - zoals in acht gevallen - ze stierven aan de opgelopen verwondingen aan land in een hospitaal.
Bronnen:
- http://www.aandachtvoorgeschiedenis.nl/tweede-wereldoorlog/pavon/pavon.htm
- http://duinkerken.yolasite.com/--slachtoffers-pavon.php
Bovenstaand overzicht is ontleend aan de website Zuidfront Holland, die een uitstekend gedocumenteerde pagina heeft samengesteld van De tragedie met de Pavon. Hier vindt u ook de volledige lijst met gesneuvelden.
